Povelja 4. oktobar, povodom proslave Dana oslobođenja Vranja u Prvom svetskom ratu, uručena je u nedelju donedavnom komandantu Četvrte brigade kopnene vojske, brigadnom generalu u penziji Slobodanu Stopi.
Na svečanosti u Galeriji Narodnog muzeja u Vranju episkopu vranjskom Pahomiju dodeljena je istim povodom Povelja zahvalnosti.
Dejan Antić, predsednik Okružnog odbora Udruženja potomaka ratnika oslobodilačkih ratova do 1918, naglasio je da su vojska i crkva dva noseća stuba države.
- To je tako bilo u Srednjem veku, tako je bilo u 19. i 20. veku, a tako je i danas.
Naše Udruženje potomaka ratnika baštini tradiciju narodne odbrane koja je formirana 1908. godine, nekoliko dana nakon aneksije Bosne i Hercegovine.
Baštinimo i tradiciju i sećanje na nađe slavne pretke, junake i ratnike koji su ginuli "za krst časni i slobodu zlatnu" - kazao je Antić.
U ime nagrađenih zahvalio se vladika Pahomije, potencirajući ulogu crkve i njen značaj za srpski narod u teškim ratnim godinama Velikog rata.
- Ovo su priznanja za institucije koje predstavljamo.
I kad nije bilo države Srbije, crkva je čuvala naš narod - rekao je vladika Pahomije.
Predavanje na temu "Oslobođenje Vranja u Prvom svetskom ratu" održao je istoričar dr Ivan Becić podsećajući na dane nadiranja srpske vojske iz Kumanova ka Vranju.
- Sedmi pešadijski puk Dunavske divizije, pod komandom potpukovnika Dušana Simovića, napredovao je ka Vranju i sukobio se sa neprijateljskim snagama kod Gornjeg i Donjeg Vrtogoša.
Nepijatelj je pružao žešći otpor na samim prilazima Vranju, na liniji Neradovac - Stropsko - Dubnica.
Pod jakom neprijateljskom vatrom i ne malim gubicima sedmi i osmi puk uspeli su da u popodnevnim časovima probiju liniju fronta kod Dubnice, čime je neprijatelj bio prinuđen na opšte povlačenje sa cele linije odbrane.
Jedinice Sedmog pešadijskog puka, nešto posle 17 časova 4. oktobra 1918. godine ušle su u Vranje - rekao je Becić.
Predsednik Skupštine grada Vranja Dejan Tričković svečano je otvorio izložbu "Šumadijska divizija 1914 – 1918".
Pozdravljajući prisutne on je podsetio na značaj današnjeg datuma i potencirao dobru saradnju grada Vranja i Udruženja potomaka ratnika oslobodilačkih ratova do 1918.
- Moramo da nastavimo svakodnevno da se sećamo žrtve koju su naši preci podneli.
U tome nam svakako pomažu članovi Udruženja potomaka ratnika oslobodilačkih ratova do 1918. kao patriote koji brinu o svim važnim datumima slavne srpske istorije i srpske vojske.
Grad će im i u periodu koji je pred nama pružati podršku u realizaciji njihovih aktivnosti - rekao je Tričković.
O postavci koja je otvorena govorio je kustos Narodnog muzeja u Kraljevu Nemanja Trifunović potencirajući ulogu Šumadijske divizije u Velikom ratu.
- Sve vreme rata Šumadijska divizija nalazila se u sastavu Druge armije kojom je komandovao general, kasnije vojvoda Stepa Stepanović.
Divizija je bila aktivni učesnik slavnih pobeda srpske vojske nad brojčano i tehnički nadmoćnijim protivnikom, vojskom Austrougarske carevine - kazao je Trifunović.
Organizatori izložbe su Udruženje potomaka ratnika oslobodilačkih ratova do 1918. i Narodni muzej, a Vranjanci će moći da je razgledaju do kraja oktobra.
OSLOBOĐENJE
U Prvom svetskom ratu Bugari su okupirali Vranje 16. oktobra 1915. godine. Vranje je bilo u sastavu bugarske Moravske oblasti. Vranjanci su pod komandom Milinka Vlahovića učestvovali u Topličkom ustanku. Ipak, ustanici u vranjskom kraju, suočeni sa brojnijim neprijateljem, prešli su u gerilu i tako sačuvali većinu ljudstva. Nakon proboja Solunskog fronta Bugarska je kapitulirala, a vojno-inspekciona oblast prelazi u ruke Nemaca. Vrlo brzo, jedinice Dunavske divizije ušle su u Vranje 4. oktobra 1918. godine. Sloboda je plaćena sa 514 života na frontu i 335 nedužno streljanih. Sloboda u Velikom ratu plaćena je sa 514 života na frontu i 335 nedužno streljanih. U gradu su u to vreme harali tifus i španska groznica.
