Iva Laković, viša kustoskinja i autorka stalne etnološke postavke Narodnog muzeja u Vranju, dobitnica je Nagrade Mihailo Valtrović, koju dodeljuje Muzejsko društvo Srbije.
Nagrađena je u kategoriji pojedinac ili autorski tim, za izuzetne rezultate u stručnom radu postignute tokom 2022. godine, posebno u realizaciji stalne etnološke postavke u zgradi Selamluka u Vranju.
U obrazloženju se podseća da je Laković autorka koncepcije i etnografske postavke u jednoj od zgrada nekadašnjih Pašinih konaka u Vranju.
„Autorka je uspela da kombinovanjem tradicionalnog, modernog i inovativnog u svom pristupu postavci, omogući uvid u prošlost Vranja na razmeđi dva veka, koji su vrlo značajni za istoriju Vranja.
Postavka predstavlja spoj orijentalnog i evropskog, tradiconalnog i modernog, spoj dva veka, starog i novog.
Dočarava transformaciju orijentalne palanke u grad sa evropskim elementima“, navodi se u obrazloženju.
Dodaje se da ova postavka „predstavlja doprinos unaređenju muzejske delatnosti u vranjskom muzeju, odnosno muzeologiji i muzeografiji, kao i zaštiti muzejskih predmeta umetničkog, istorijskog i kulturnog značaja iz etnografske zbirke, čemu je svojim angažmanom i profesionalnim radom doprinela autorka“.
„Ponovnim otvaranjem ove postavke, osnaženi su kapaciteti Narodnog muzeja u Vranju.
Autorka je uspela da svojim zalaganjem i stručnim znanjem omogući uvid u prošlost, da je objasni i približi stručnoj javnosti i posetiocima.
U postavci su primenjene sve aktivnosti muzejske delatnosti – istraživanje, konzervacija, prezentacija i edukacija.
Tu je i prateći materijal u vidu tekstova, legendi, kataloga, flajera, suvenira, ulaznica, te virtuelna tura i audio vodič koji su u pripremi, ali i digitalni sadržaj u samom muzeju koji omogućavaju prijatan boravak.
Na taj način je omogućeno da izložba bude jasna i razumljiva posetiocima, prilika da dobiju nova saznanja i edukaciju“, navedeno je u obrazloženju.
Nagrada Ivi Laković uručena je na Svečanoj skupštini Muzejskog društva Srbije, održanoj u Aranđelovcu, povodom Međunarodnog dana muzeja.
Autorka stalne etnološke postavke NM
Tokom dugog perioda turske vladavine na jugu Srbije se razvija orijentalna kultura koja je ostavila traga u svim sferama života i koja je svoj odraz našla i u uređenju kuće, u pokućstvu i načinu odevanja.
"Vranje je, među poslednjim gradovima u Srbiji, oslobođeno od Turaka tek 1878. godine, sa granicom u neposrednoj blizini i dugo je nosilo obeležje novooslobođenog kraja. To je ovom podneblju dalo pečat osobenosti i različitosti koje nose literatura, muzika, igra, nošnja, arhitektura i poseban duh koji se često pominje i teško definiše, a donekle ga možemo objasniti uticajem turskog carstva. U obnovljenoj zgradi Selamluka, jednoj od dve zgrade Pašinih konaka, 22. marta 2022. godine otvorena je stalna etnološka postavka. Smeštena je u prizemlju, na spratu ovog zdanja i u prostorijama koje su grupisane oko centralnih holova. Postavka predstavlja spoj starog i novog, orijentalnog i evropskog, tradicionalnog i modernog i transformaciju orijentalne palanke u grad sa evropskim elementima. Izložene su dve trpezarije, dve spavaće sobe, salon, kuhinja i devojačka soba. Sve prostorije su ukrašene bogato dekorisanim drvorezbarenim tavanicama. Posebno mesto na postavci zauzima oslikana tavanica Ustanak na Takovu iz 1881. godine, koja je bila deo oslikane tavanice u naselju Češalj u Vranju. Postavka prikazuje izgled vranjske gradske kuće s kraja XIX i početka XX veka, i odnosi se na izgled, opremanje, uređenje kuće i organizaciju stambenog prostora. Dopunjena je predmetima pokućstva zanatske proizvodnje, posuđem i tekstilnim pokućstvom iz tog perioda koje se koristilo u domaćinstvu. Poseban pečat postavci daju različiti tipovi izložene gradske i seoske nošnje i nakita iz sredine XIX veka do 30-ih i 40-ih godina XX veka, koji svojom lepotom i neospornom umetničkom i estetskom vrednošću svedoče o duhu epohe, vremena i prostora u kojem su nastali. Posebno smo se potrudili da ne zaboravimo poznate vranjske porodice i pojedince koji su ostavili trag u kulturnoj istoriji grada i izložili njihove fotografije", navodi Laković u pratećem tekstu stalne etnološkle postavke.
Nagrada Mihailo Valtrović
Mihailo Valtrović (1839 -1915), bio je srpski arhitekta, istoričar umetnosti i arheolog, profesor arhitekture (Velika škola, Beograd) i upravnik Narodnog muzeja u Beogradu. Bio je prvi profesor arheologije na Velikoj školi u Beogradu. Uz to je bio upravnik Narodnog muzeja, osnivač Srpskog arheološkog društva, i član Srpske kraljevske akademije. Prateći svoj interes za starine, pokrenuo je časopis Starinar. Među prvima je istraživao srpsku srednjovjekovnu arhitekturu i predmete iz srednjeg vijeka. Tvorac je ordena Kneza Lazara, jednog od najraskošnijih ordena Kraljevine Srbije i Jugoslavije. Važnija dela su mu Građa za istoriju umetnosti u Srbiji i Pogled na staru srpsku crkvenu arhitekturu. Bio je redovan član Srpskog učenog društva (Odbora umetničkog) od početka 1870, sekretar Odbora umetničkog SUD 1875–1876, kao i 1882. Bio je pravi član Srpske kraljevske akademije (Akademije umetnosti), imenovan aprila 1887. Takođe i sekretar Akademije umetnosti od 1892. do 1908. Proglašen je za člana 1888. Nagradu Mihailo Valtrović tradicionalno dodeljuje Muzejsko društvo Srbije.
Tekstove Vranje News-a o stalnoj etnološkoj postavci Narodnog muzeja u Vranju možete pronaći ako kliknete OVDE.
