Kapitalno monografsko izdanje Vranjsko muzičko nasleđe nedavno je izašlo iz štampe u izdanju Grada Vranja i Zavoda za proučavanje kulturnog razvitka u Beogradu.
Monografija, čija je autorka etnomuzikolog Marija Vitas, donosi čitaocima muzičku tradiciju Vranja, kako naglašava autorka, "prebogatu detaljima sticanim, sabiranim i pamćenim od druge polovine 19. do praga treće decenije 21. veka".
- Vranjska pesma se često doživljava kao autentični buket orijentalnih elemenata, kreiran u okolnostima viševekovne vladavine Turaka.
To je, međutim, pojednostavljena impresija, bazirana na potrebi stanovnika Srbije da se Vranje etiketira kao nešto drugačije, orijentalno, a samim tim i egzotično.
A, vranjska vokalna muzika je tako raznolika i slojevita.
Pesme mogu imati različitu formu, od jednostavne do složene, čak i višedelne.
Veliki broj pesama krasi melodija pokretljivog, razvijenog, razuđenog toka i širokog opsega što je, zapravo, odlika gradske vokalne tradicije uopšte - napisala je autorka.
Recenzent, naš čuveni etnomuzikolog Dimitrije Golemović, naglasio je da se u monografiji koju potpisuje Marija Vitas "jasno prati linija razvoja vranjske pesme sve do naših dana".
- Knjiga Marije Vitas poseduje sve osobine solidne hronike tradicionalne muzike Vranja, posmatrane kroz prostornu i vremensku perspektivu.
Ona obiluje nizom dragocenih detalja koji su upakovani u skladnu i preglednu celinu, što joj omogućava da bude i naučna, ali i popularna, pa tako i dostupna širokom krugu čitalaca - napisao je Golemović.
Recenzentkinja Dragana Marinković, autorka čuvene emisije "Od zlata jabuka" Drugog programa Radio Beograda, naglasila je da monografija "opisuje kompleksnost muzike koja je pozicionirana u osećanjima kao što su dert, sevdah, merak i žal za mlados".
- Monografija glavni akcenat stavlja na anlizu vranjske muzičke tradicije i njenu slojevitost.
Kroz primere ornametntike melodija instrumentalne muzike i pesama uočeno je jasno oblikovanje latentnih ritmova pod uticajem različitih kultura i njihovih obrazaca, tesno povezanih sa istorijskim trenutkom, ekonomskim i društvenim prilikama vremena u kome su stvarane - napisala je Marinković.
MUZIČKI CD
Sastavni deo monografije Vranjsko muzičko nasleđe je CD sa 18 numera koje čine deo muzičke tradicije Starog Vranja. Od izvođača na ovom kompilacijskom izdanju pojavljuju se mnoga poznata imena - od čuvene Stane Avramović Karaminge i Staniše Stošića, preko Bakije Bakića, Kurte Ajredinovića, Čede Markovića, Slobodana Jovanovića, do Ivane Tasić, Branimira Stošića Kaceta, Tijane Vučković i Grupe Izvor.
REČ GRADONAČELNIKA
Monografija sadrži i "reč gradonačelnika" Vranja Slobodana Milenkovića koji objašnjava da je ovo izdanje jedna od aktivnosti u Akcionom planu grada Vranja u okviru UNESCO Mreže kreativnih gradova u oblasti muzike.
- Verujemo da će monografija predstavljati autentično svedočenje o vranjskom muzičkom nasleđu i doprineti da istaknemo kulturni značaj našeg grada, ne samo u zemlji već i na međuanrodnom planu - konstatuje Milenković.
Reč je o dvojezičnoj, srpsko–engleskoj monografiji predviđenoj Akcionom planu grada Vranja u okviru UNESCO–ve Mreže kreativnih gradova u oblasti muzike, čiji je Vranje član od oktobra 2019. godine.
Pokrovitelj je, osim Grada Vranja, Ministarstvo kulture i informisanja Vlade Srbije.
Monografija je štampana u tiražu od 500 primeraka.
O AUTORKI
Marija Vitas (1980, Beograd) je etnomuzikolog, muzički kritičar i novinar. Studije etnomuzikologije završila je 2006. godine na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu. Dugo je delovala kao aktivni muzičar, pijanista. Od 2008. godine postala je saradnik Radio Beograda 2 i magazina "Etnoumlje", čiji će glavni urednik postati 2012. godine. Od 2008. do 2019. na Drugom programu Radio Beograda, kao autor i voditelj, realizovala je veliki broj izdanja čuvene emisije "Od zlata jabuka". Kao član Upravnog odbora World music asocijacije Srbije stalno je angažovana u projektima u kulturi, terenskim istraživanjima, realizaciji različitih izdanja, promociji srpske muzičke scene u inostranstvu. Časopis Muzika Klasika izabrao ju je za najboljeg muzičkog kritičara u Srbiji u 2019. godini.
